Rhodiola rosea (Eng: Arctic root, golden root) wordt al meer dan drieduizend jaar in de Europese en Aziatische, traditionele geneeskunde toegepast, voornamelijk als algemeen aansterkend middel. Rhodiola werkt als adaptogeen; een middel dat lichaam en geest zich laat aanpassen aan extreme situaties. Van alle adaptogene kruiden (zoals ginseng en eleutherococcus) heeft Rhodiola de meest brede werking die uitstekend past bij de overbelaste (westerse) mens.
Tot deze laatste behoren ook de sporters die extreem hard trainen, en tegen overtraining aan zitten.
Het is bekend dat de weerstand tegen stress afhankelijk is van de mate waarin iemand kan voldoen aan de verhoogde eisen die aan het lichaam en geest gesteld worden. Dit mechanisme wordt bestuurd door het sympathische zenuwstelsel en haar chemische boodschappers: de catecholaminen (epinefrine en norepinefrine). Het sympathische zenuwstelsel staat onder controle van de hypothalamus; een klein maar krachtig deel van de hersenen. Het belangrijkste hormoon dat door de hypothalamus wordt afgescheiden is het adrenocorticotroop hormoon (ACTH), dat de bijnieren aanstuurt en de weerstand tegen toxinen verhoogt. Als reactie op stress wordt extra bloed naar de spieren gestuurd (de bloeddruk neemt toe), stijgt de bloedsuikerspiegel, verhoogt de lever naar mate van ontgifting en worden beschermende stoffen afgescheiden. Verder wordt de spijsvertering onderdrukt en vindt er aanmaak van stemmingsverbeterende en pijnstillende stoffen in de hersenen plaats (enkefalinen). Deze reacties worden samen de de “fight or flight” reactie genoemd; een toestand die bij de primitieve mens in een acute fase van gevaar een normale functie had. In onze moderne samenleving betalen wij door het langdurig blootstaan aan stress voor deze verhoogde afgifte van hormonen echter een hoge prijs; een verhoogde kans op depressies en verminderde lichamelijke en mentale weerstend.
Extracten van Rhodiola wortel (rosavidine en salidrosine) werken direct op de hypothalamus en verhogen daardoor de anti-stress respons.
Stress
Tijdens perioden van lichamelijke- of geestelijke (over)belasting worden door de bijnieren (anti)stresshormonen afgegeven. De bijwerkingen van deze hormonen, vooral op lange termijn, zijn onder meer lichamelijke- en geestelijke uitputting, een wisselende bloedsuikerspiegel, hormoonstoornissen, gewichtsproblemen, depressiviteit,slaapstoornissen, hart- en vaataandoeningen en onderdrukking van het immunnsysteem.
Werking
Rhodiola kan de hormonale reacties op stress van het lichaam reguleren; niet alleen door invloed op de bijnieren, maar ook via de hypothalamus, waaruit de eigenlijke reactie op stress begint. De ondersteunende werking van Rhodiola op de geestelijke en de lichamelijke gezondheid is voornamelijk een gevolg van de beschermende invloed op neurotransmitters in de hersenen, zoals serotonine en dopamine. Rhodiola verbetert de werking van neurotransmitters door de enzymatische afbraak ervan tegen te gaan en te voorkomen dat lage spiegels ontstaan door overmatige (anti) stresshormonen. Tevens verbetert Rhodiola het transport van voorlopers van serotonine (tryptofaan en 5-hydroxy tryptofaan) in de hersenen. Onderzoek heeft aangetoond dat rhodiola het gehalte serotonine met 30% kan doen stijgen.
Werkzame bestanddelen
De belangrijkste werkzame stoffen in Rhodiola zijn fenylpropanoiden. Hiertoe behoren onder meer salidroside, rosavine, rhodioline, rosarine en rosine. Deze stoffen worden voornamelijk in de wortel aangetroffen en hebben allen invloed op diverse mechanismen die bij stress betrokken zijn.
Depressiviteit en concentratie
Depressiviteit kan een gevolg zijn van van meerdere oorzaken en een groot aantal fysiologische en psychologische processen. Er wordt verondersteld dat een depressie het gevolg is van een lage spiegel van serotonine en andere neurotransmitters in de hersenen. Neurotransmitters zijn de chemische boodschappers die de communicatie tussen zenuwcellen verzorgen. Serotonine heeft een eenvoudige chemische structuur, maar zeer complexe farmacologische eigenschappen. Het speelt een rol bij het gedrag, de stemming, de eetlust, slaap, geheugen en het leren. De voorloper van serotonine is 5-hydroxy tryptofaan (5-HTP, aangemaakt uit het aminozuur tryptofaan). Na de productie van serotonine wordt 5-HTP door monoaminze oxidase (MAO) en catechol-o-methyltransferase (COMT) afgebroken tot de inactieve stof 5-hydroxy-indoleazijnzuur. Een normaal serotonine gehalte is dus afhankelijk van de aanmaak van 5-HTP en de afbraak door MAO en COMT. Uit ruim 35 jaar onderzoek blijkt dat Rhodiola het transport van 5-HTP verbetert en de activiteit van MAO en COMT vermindert, wat resulteert in een toename van serotonine in de hersenen met 30%. Het toedienen vanRhodiola in combinatie met antidepressiva verkortte de duur van het verblijf in het ziekenhuis en verminderde de bijwerkingen die gepaard gaan met tricyclische antidepressiva. Een eenmalige dosis van Rhodiola extract laat al verbetering zien van het geheugen en het leervermogen. Na inname gedurende 10 dagen blijkt ook het lange termijn geheugen te verbeteren.
Spanningshoofdpijn en migraine
Serotonine speelt een rol bij de samentrekking van vaatwanden (vasoconstrictie). Te sterke vasoconstrictie leidt tot vaatvernauwing, waardoor hoofdpijn, zoals spanningshoofdpijn en migraine, kan ontstaaan. Rhodiola kan door het verhogen van het serotonine gehalte vaatvernauwing en daardoor hoofpijn, voorkomen.
Schizofrenie en Parkinson
Rhodiola heeft niet alleen invloed op het gehalte serotonine in de hersenen, maar ook op het gehalte aan dopamine. Een laag gehalte aan dopamine wordt in verband gebracht met de ziekte van Parkinson. Door het verlagen van de activiteit van MAO en COMT kan het niveau van dopamine hoger blijven, wat een gunstige uitwerking bij deze ziektebeelden heeft. Russische onderzoeken lieten zien dat de verhoogde niveaus van serotonine en dopamine na inname van Rhodiola, gepaard gaan met een afname van COMT met 60%.
Asthenie,vermoeidheid, sporters en hypoxie
Athenie is een toestand waarbij sprake is van algemene lichaamszwakte, krachteloosheid van spieren, concentratiestoornissen en kortademigheid, die soms gepaard gaat met hyperventilatie, hartkloppingen, prikkelbaarheid, duizelingen en angsten. In een onderzoek, onder mensen tussen 17 en 55 jaar oud met asthenie, meldde 64% van de deelnemers een gedeeltelijke of gehele verdwijning van de klinische symptomen, in combinatie met een toename van de arbeidsproductiviteit na suppletie met Rhodiola. Een ander onderzoek, waarbij deelnemers 50mg Rhodiola extract kregen, liet vermindering van algemene zwakte, minder uitputting in de ochtend, en minder slaperigheid overdag zien (zonder enige bijwerking). De slaap verbeterde bij 67% van de deelnemers met slaapstoornissen (inslaapproblemen en onrustige slaap). Testpersonen herstelden sneller na een zware lichamelijke inspanning. Het herstel van de lichamelijke en geestelijke prestaties vond sneller plaats en was aantoonbaar door indicatoren zoals polsslag, bloeddruk, spiersterkte en verbetering van de coordinatie. Een onderzoek liet na een grote lichamelijke inspanning een sneller normaliseren van het gehalte urinezuur en melkzuur in de spieren zien. Onderzoeken over de gehele wereld met zwemmers, skiers en andere atleten hebben de waarde van Rhodiola als adaptogeen aangetoond; verbetering van het uithoudingsvermogen en een sneller herstel, zonder bijwerkingen. Er is zelfs een vergelijkend onderzoek uitgevoerd met Rhodiola en anabole steroiden, et gelijkwaardige uitkomsten, waarbij Rhodiola uiteraard niet de negatieve bijwerkingen op de bijnieren had.
Laboratoriumonderzoek bewijst de anabole werking van Rhodiola verder, door een toename van het lichaamsgewicht te laten zien, evenals een verbetering van de spier/vet ratio, een stijging van het hemoglobine en erytrocyten gehalte, een verhoging van het eiwitgehalte in het bloed en een vermindering van urinezuur en melkzuur. Hypoxi is een toestand waarbij er sprake is van een verlaagde hoeveelheid zuurstof. Deze toestand komt voor bij sporters, maar ook bij mensen die op grote hoogte verkeren. Onderzoek door Zhang et al (1989 en 1990) heeft aangetoond dat Rhodiola schade door gebrek aan zuurstof voorkomt en de hart-long functies, bij mensen die op grote hoogte leven, verbetert.
Immuunsysteem en kanker
Bijna 80% van alle ziektebeelden hebben een relatie met stress. In een situatie van stress worden de naturel killercellen in het immuunsysteem door norepinefrine en epinefrine onderdrukt. Op de lange termijn onderdrukt stress het totale immuunsysteem (uitputting of te wel burnout verschijnselen). Stress verlaagt de T-celreacties en het interleukine-1 gehalte. De door de bijnieren afgegeven glucocorticosteroiden hebben tijdens stress niet alleen uitwerking op de bloedsuikerspiegel, maar blokkeren ook de activiteit van interleukine-2 en IFN-4 (interferon) ; belangrijke stoffen in de immuun respons, die ondermeer de aanmaak en activiteit van witte bloedcellen reguleren.
Vooral bij mensen die direct reageren op een stress situatie (bijvoorbeeld door verhoogde hartslag) heeft stress op de lange duur een ondermijnende uitwerking op het immuunsysteem.Een aantal onderzoeken laat zien dat Rhodiola de groei van tumoren en metastasen tegen gaat. Extracten uit Rhodiola bevatten sterke anti-oxidatieve eigenschappen en gaan vooral die lipide peroxidatie tegen, die weefselschade en de vorming van kanker kan veroorzaken.
Sexuele Stimulans
De wortel van Rhodiola rosea wordt aleeuwen gebruikt als ingredient in liefdesdranken. Uit onderzoek is gebleken dat Rhodiola verbetering geeft bij mannen met een zwakke erectie (dus na een deca kuur!!) en bij vroegtijdige zaadlozingen. Bij vrouwen kan Rhodiola helpen bij de behandeling van amenorroe (uitblijvende menstruatie), zoals blijkt uit onderzoek.
Conclusie en veiligheid:
Rhodiola is typisch een kruid dat niet voor 1 specifieke aandoening wordt ingezet, maar waarschijnlijk bij bijna alle bekende aandoeningen inzetbaar is. Rhodiola wordt tegens gebruikt door gezonde mensen, juist om ziekte te voorkomen, met name tijdens perioden van stress of harde training. Rhodiola is zeer veilig, zelfs bij hoge doses.
Op reis met je hond
